Video’s worden bijna altijd voorzien van ondertiteling. Handig als je je geluid uit hebt staan en goed voor social media content.
Wat ik in de praktijk soms zie is dat ondertiteling niet altijd goed leesbaar is: te kleine letters, een moeizaam leesbaar font of kleuren die te weinig contrast geven.
Om dat te voorkomen gebruik ik bij ondertiteling de omroep standaard. Dat is een set richtlijnen die ervoor zorgt dat ondertiteling altijd goed herkenbaar en goed leesbaar is.
Dit is wat je moet weten over ondertiteling. Na het lezen van deze post weet je waarom ondertiteling er op deze manier uit ziet en wat de do’s en don’ts zijn.
Disclaimer
Ik ben geen ondertitel expert, ik ben videomaker. In de loop der jaren heb ik wel veel ervaring met ondertiteling opgedaan en deze kennis deel ik op deze pagina. Als je denkt dat er iets ontbreekt laat het mij dan weten, dan voeg ik het graag toe!
1. De technische details
- Ondertiteling mag maximaal 2 regels zijn.
- De ondertitel loopt gelijk mee met de gesproken tekst.
- Een regel heeft maximaal 50 karakters inclusief spaties
- Het duurt gemiddeld 2,5 seconde om 1 regel tekst te lezen.
- We kunnen ongeveer 22 ~ 26 karakters per seconde lezen.
- Een ondertitel staat minimaal 1,4 en maximaal 7 seconde in beeld.
- Regelafbrekingen zoveel mogelijk op zinsdelen of logische woordgroepen.
- Regelafbrekingen moeten ook optisch logisch zijn: de boven- en onderzin ongeveer even lang.
- Tussen ondertitels onderling zit in ieder geval een korte pauze van twee tot vier frames (blanking time).
2. Compact schrijven
Tekst wordt compacter gemaakt door het weglaten van ‘overbodige’ woorden. Als de ondertiteling niet 100% gelijk is aan wat gezegd wordt dan is dat niet een fout van de ondertitelaar maar een bewuste keuze om de tekst compacter te maken.
Soms passen we zinnen een beetje aan om ze grammaticaal beter te laten kloppen. Hoe korter de zinnen, hoe sneller en beter leesbaar de ondertitel.
Stopwoordjes, hallo’s, herhalingen, haperingen etc. worden niet opgenomen in ondertiteling.
Ook dit soort stopwoordjes worden niet uitgeschreven: weet je, eigenlijk, echt, ook, wat, zeg maar, heel, erg, natuurlijk…
3. Tekstueel
De cijfers één, twee, drie t/m twaalf worden voluit geschreven.
Er wordt gewerkt met de volgende leestekens:
- Als een zin ietwat onhandig afgebroken wordt dan kunnen er puntjes geplaatst worden: … (dit wordt in Engelse ondertiteling dan weer niet gedaan)
- Als een tweede persoon in beeld iets zegt dan kun je dat aangeven met een liggend streepje op de volgende regel: –
- Beschrijvingen van geluiden zijn vaak in Italic. Of tussen vierkante haken: [ ]
- Geen uitroeptekens.
- Zo min mogelijk aanhalingstekens gebruiken. Als je ze gebruikt dan liefst de enkele quotes: ‘ ‘ .
- Voor tijdstippen wordt de 24-uurs notatie gebruikt: 16:15.
- Afkortingen zonder puntjes.
- Afbreekstreepjes kunnen gebruikt worden: reis- en parkeerkosten.
4. Lettertype
Een compact, schreefloos en goed leesbaar lettertype is essentieel voor leesbare ondertiteling.
In Nederland en Europa gebruiken we bij voorkeur Arial Narrow Regular of een lettertype dat daar sterk op lijkt zoals Helvetica Medium Condensed. Ook het font Tiresias wordt soms gebruikt.
Heel soms wordt Italic ingezet (bijvoorbeeld bij een omschrijving van geluiden die je hoort). Maar italic letters lezen langzamer. Bold wordt dan weer niet gebruikt.
Gebruik nooit een lettertype met een scheef.
Af en toe zie ik internetvideo’s waarin een bedrijfslettertype wordt gebruikt. Dat lijkt leuk en fijn voor de branding maar deze lettertypes zijn zelden geoptimaliseerd voor schermleesbaarheid. Bijna altijd zou de leesbaarheid van de video opknappen als je de standaard gebruikt. Tip: doe het dus niet.
5. Lay-out
Over de lay-out:
- Letters zijn wit, RGB 219, 219, 219 – 100%
- Met een zwarte rand om de letters heen, RGB 10, 10, 10
- En kan een een klein beetje schaduw onder (drop shadow),
- Letters mogen niet in elkaar overvloeien
- Font-size is 70 tot 78 bij een HD video
- Regelhoogte 86 px
- Gecentreerd
Zo zorg je ervoor dat de ondertiteling opvalt op zowel een donkere en op een lichte achtergrond.
Vermijd alle overige opmaak zoals kleurtjes, onderstrepen, icoontjes etc.
In Engelstalige gebieden (USA, UK) wordt nog wel eens een halftransparant grijze balk gebruik achter de ondertiteling voor extra contrast. Dat is in Nederland ongebruikelijk.
6. Uitlijning
In het midden, gecentreerd. Dat is beter leesbaar: je ogen hoeven dan minder ver heen en weer te springen tussen de actie in het beeld en de tekst.
7. Positie op het scherm
Ondertiteling staat altijd binnen de ‘title safe zone’. Dat is een stukje van de onderrand af. In het plaatje de binnenste gele lijn:
Als je ondertiteling binnen deze lijnen plaatst weet je zeker dat het op elk scherm zichtbaar is. TV-monitoren of schermen staan nog wel eens ingesteld dat ze de buitenste rand van je beeld niet tonen.
Een ander voordeel is dat de tekst niet al te ver van de actie in beeld af staat. Dat leest sneller.
Als een ondertitel hinderlijk over een naambalkje of graphic heen valt dan wordt deze één of twee regels omhoog geplaatst.
In zeldzame situaties wordt een ondertitel aan de bovenkant van het beeld geplaatst.
Als er maar één regel tekst is wordt deze bovenaan uitgelijnd. Dat lijkt hoog maar dan blijft je oog op de juiste hoogte voor de volgende ondertitel en dicht bij de actie van het beeld:
8. Heatmap van je oogbewegingen
Onderstaand een voorbeeld heatmap afbeelding van de oogbewegingen die we in een milliseconde maken om een beeld te scannen en om er de belangrijkste informatie uit te halen.
Je kunt hier goed zien dat je ogen in het midden beginnen, onderdelen scannen en dat de ondertiteling ook niet te ver weg moet staan van het onderwerp.
Dat is de reden waarom ondertiteling redelijk hoog in het beeld staat en waarom je bijvoorbeeld een gecentreerde uitlijning gebruikt.
9. Ondertiteling en/of vertalen
Daar zit verschil in. Ondertitelen in dezelfde taal is meestal niet zo ingewikkeld en maak ik vaak zelf (tenzij de tijd me ontbreekt).
Vertalen doe ik niet zelf. Dat besteed ik uit aan gespecialiseerde bureaus. Want vertalen is een vak. Daar komt kennis, taalgevoel en taalinzicht bij kijken. Ondertiteling kan in elk denkbare taal uitgevoerd worden.
9. Andere stijlen
Richtlijnen voor ondertiteling verschillen van regio tot regio. Daarom zul je ook andere stijlen ondertiteling tegenkomen op buitenlandse TV zenders of op YouTube.
Heb ik nog iets gemist of is iets niet helemal duidelijk? Laat het mij weten!
